Ο καρπός του φυτού σαμπούκος, είναι μια θρεπτική επιλογή με σημαντικά οφέλη στην υγεία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως χιλιάδες χρόνια πριν, ο Ιπποκράτης, θέλοντας να αξιοποιήσει τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού εφάρμοσε τον σαμπούκο στην παραδοσιακή ιατρική, παρασκευάζοντας γιατροσόφια που συνέβαλαν στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος, της δυσκοιλιότητας, των αλλεργιών και πολλών ακόμη παθήσεων.

Στις ημέρες μας, όταν αναφερόμαστε στο φυτό σαμπούκος, πρέπει να γνωρίζουμε πως συγκαταλέγεται στην παγκόσμια λίστα με τα κορυφαία αντιικά βότανα. Στην Ελλάδα η κοινή ονομασία του φυτού είναι Κουφοξυλιά, Αφροξυλιά αλλά και Ζαμπούκος

Οι αρχαίοι είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τον σαμπούκο και πέρα από την φαρμακευτική του εφαρμογή, επέκτειναν τη χρήση του φυτού στον χρωματισμό των υφασμάτων, στην κατασκευή μουσικών οργάνων (σαμβύκη), ακόμη και στην αφαίρεση φακίδων από το πρόσωπο.
Παράλληλα, η ελκυστική όψη του καρπού άρχισε να τους δελεάζει, με αποτέλεσμα να διαδοθεί η χρήση του και στην κουζίνα. Από τότε μέχρι και σήμερα, ο σαμπούκος εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην μαγειρική και την ζαχαροπλαστική και να αποτελεί βασικό συστατικό για παρασκευή μαρμελάδας, σιροπιού, κρασιού και διαφόρων ποτών.
Διατροφική αξία
Τα 100 γραμμάρια περιέχουν τα εξής θρεπτικά συστατικά:
Ενέργεια: 3,6% / RDA
Υδατάνθρακες: 14% / RDA
Πρωτεΐνη: 1% RDA
Σύνολο λιπαρών: 2% / RDA
Χοληστερίνη: 0% / RDA
Φυτικές ίνες: 18% / RDA
Βιταμίνες *RDA
Βιταμίνη Β9: 1,5%
Βιταμίνη Β6: 18%
Βιταμίνη Β5: 2,5%
Βιταμίνη Β3: 3%
Βιταμίνη Β2: 4,5%
Βιταμίνη Α: 20%
Βιταμίνη C: 60%
Ηλεκτρολύτες *RDA
Νάτριο: 0,5%
Κάλιο: 6%
Μεταλλικά στοιχεία *RDA
Ασβέστιο: 4%
Σίδηρο: 20%
Μαγνήσιο: 1,5%
Φώσφορος: 5.5%
Ψευδάργυρος: 1%
*RDA: Recommended Dietary Allowance / Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη

Οφέλη
Ο σαμπούκος παρέχει σημαντικά οφέλη στην υγεία με τα πιο σημαντικά να περιλαμβάνουν:
Βελτιώνει την καρδιακή υγεία
Τα αιθέρια έλαια σαμπούκου περιέχουν υψηλά επίπεδα ινών που βοηθούν στην μείωση της υψηλής χοληστερόλης και ταυτόχρονα βελτιώνουν τα επίπεδα της καλής (HDL) χοληστερόλης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης αρτηριοσκλήρυνσης και άλλων καρδιαγγειακών προβλημάτων. Παράλληλα, το κάλιο που περιέχει ο σαμπούκος, προστατεύει την καρδιά και τονώνει την κυκλοφορία του αίματος στα αιμοφόρα αγγεία και τις αρτηρίες. Επίσης, ως αγγειοδιασταλτικό, το κάλιο μπορεί να μειώσει σημαντικά την αρτηριακή πίεση και να διατηρήσει το καρδιαγγειακό σύστημα υγιές.
Ισχυρό αναπνευστικό σύστημα
Η κατανάλωση σιροπιού από σαμπούκο, αποτελεί φυσικό γιατρικό, όταν υποφέρουμε από βήχα ή πονόλαιμο. Όπως πολλά αντιβηχικά φάρμακα, έτσι και το σιρόπι του βοτάνου, περιέχει ενεργά συστατικά (φλαβονοεδή), που καταπραΰνουν από φλεγμονές και ερεθισμούς. Λειτουργεί επίσης, ως αποχρεμπτικό και καθαρίζει τις αναπνευστικές οδούς από φλέματα και βακτήρια που επηρεάζουν την υγεία. Ο χυμός του βοτάνου ενδέχεται να επιδράσει ευεργετικά σε άτομα που ταλαιπωρούνται από άσθμα.
Υγιές ανοσοποιητικό
Ο σαμπούκος έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φλαβονοειδή, κυριώς ανθοκυανίνες, τα οποία συμβάλλουν στη διατήρηση ισχυρού και υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος. Σύμφωνα με μελέτες Γερμανών επιστημόνων, αποδείχτηκε ότι οι πολύτιμες αυτές ενώσεις, ενισχύουν την παραγωγή κυτοκινών (πρωτεϊνών που δρουν ως αγγελιοφόροι μέσα στο ανοσοποιητικό σύστημα) και βελτιώνουν την ανοσολογική αντίδραση του σώματος. Ουσιαστικά, οι κυτοκίνες καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει το ανοσοποιητικό σε διάφορες ασθένειες, προκειμένου να τις αντιμετωπίσει αποτελεσματικά.
Εκτός όμως από την επίδραση στο ανοσοποιητικό, υπάρχει η πεποίθηση ότι αυτά τα μικροσκοπικά μούρα περιέχουν ισχυρούς αντιικούς παράγοντες που μπορούν να εξουδετερώσουν τους ιούς. Στην πραγματικότητα, οι ιοί αδυνατούν να πολλαπλασιαστούν μόνοι τους και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να μπουν μέσα σε ένα υγιές κύτταρο. Ο σαμπούκος περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις βιοφλαβονοειδών, οι οποίες μπορούν να αναστείλουν τη δράση τους και να καταστήσουν αδύνατη την πρόσβαση στα υγιή κύτταρα του οργανισμού.
Προστατεύει από λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης
Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού, είναι ασθένειες που επηρεάζουν ένα μεγάλο ποσοστό και κυρίως τις γυναίκες. Συνοδεύονται με πόνο, συνεχή ώθηση για ούρηση και αίσθηση καψίματος. Η τακτική κατανάλωση τσαγιού από σαμπούκο, μπορεί να φανεί ιδιαίτερα ωφέλιμη διότι έχει διουρητικές ιδιότητες που μπορούν να ανακουφίσουν άμεσα τα συμπτώματα. Επιπλέον, το βότανο διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο και στην εξάλειψη των βακτηρίων που προκαλούν κυστίτιδα, με αποτέλεσμα όχι μόνο την θεραπεία της λοίμωξης αλλά και την πρόληψης της.
Άλλα οφέλη
Η κατανάλωση σαμπούκου βοηθά και στα παρακάτω:
Έλεγχος του διαβήτη
Βελτιώνει την υγεία των οστών
Ανακουφίζει τα συμπτώματα αλλεργιών όπως είναι η φλεγμονή την ρινικού βλεννογόνου, το φτέρνισμα, η φαγούρα, τα δάκρυα στα μάτια και η βουλωμένη μύτη.
Βελτιώνει την όψη της επιδερμίδας.
Βοηθά στην απώλεια βάρους.
Ενισχύει την υγεία των ματιών.
Απομακρύνει τις τοξίνες
Ο σαμπούκος στην κουζίνα
Όπως αναφέρθηκε ήδη, εδώ και χιλιάδες χρόνια ο σαμπούκος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι και της κουζίνας.
Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται για την παρασκευή:
Μαρμελάδας
Γλυκού του κουταλιού
Σιροπιού
Ζελέ
Τσαγιού
Ποτών
Λικέρ
Πίτες
Κέικ
Μπισκότα
Ο σαμπούκος στη φαρμακολογία
Εξαιτίας των θεραπευτικών ιδιοτήτων του, χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα ως βασικό συστατικό σε φαρμακευτικά προϊόντα όπως:
Σιρόπια για τον βήχα
Παστίλιες για τον πονόλαιμο.
Με τις ρίζες, τα φύλλα και τα άνθη του φυτού παρασκευάζονται έγχυμα, αφέψημα και κατάπλασμα.
Παρενέργειες
Δεδομένου ότι οι καρποί του φυτού είναι τοξικοί και μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες όπως ζάλη, ναυτία και διάρροια, δεν πρέπει να καταναλώνονται ωμοί και άγουροι, αλλά πάντοτε να είναι ώριμοι και βρασμένοι.
Ο φλοιός, τα άνθη και τα φύλλα μπορούν να καταναλωθούν μόνο σε αποξηραμένη μορφή. Οι ρίζες, τα φύλλα και οι μίσχοι του βοτάνου περιέχουν ενώσεις αλκαλοειδών, οι οποίες όταν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσουν ναυτία ή εμετό.
Οι έγκυες, οι θηλάζουσες, τα παιδιά και όσοι λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει πριν καταναλώσουν σαμπούκο, να συμβουλευτούν τον γιατρό τους.
Προσοχή! Οι πληροφορίες που περιέχονται στο άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Καλό είναι πριν το χρησιμοποιήσετε να συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Οι εναλλακτικές θεραπείες που προτείνονται δεν υποκαθιστούν την φαρμακευτική αγωγή
votanonkipos